|
Sanatoria wyposażone są w wiele rodzajów pomieszczeń o różnorakim zastosowaniu – od sal ćwiczeń, poprzez pomieszczenia dostosowane do hydromasażu jak i masażu klasycznego, groty solne, recepcje, pomieszczenia administracyjne, aż po sale zabiegowe. Każde pomieszczenie w obiekcie sanatoryjnym ma indywidualne wymagania odnośnie warunków czystości i parametrów powietrza, które powinny w nich panować, jak również stosowanych w nich systemów wentylacji lub klimatyzacji. Wymagania te dotyczą przede wszystkim podstawowych parametrów powietrza, a mianowicie temperatury i wilgotności, oraz krotności wymian. Określają również konieczności recyrkulacji części powietrza dla odzysku ciepła w okresie chłodnym w ramach oszczędności, oraz stosowania konkretnych filtrów i ich rozmieszczenia.
Diametralne różnice w wymogach dotyczących pomieszczeń administracyjnych, korytarzy, sal ćwiczeń i sal zabiegowych stawiają przed projektantem trudne zadanie doboru odpowiedniej i ekonomicznej instalacji.
Bardzo często obiekty sanatoryjne są usytuowane w starszych, zabytkowych i cennych, zarówno pod względem architektonicznym, jak i historycznym czy kulturowym budynkach. W takich budynkach należy tak zaprojektować instalację, by nie szpeciła wyglądu danego obiektu jak również, aby spełniała surowe wymagania odnośnie jakości powietrza i warunków w nich panujących. Należy także zwrócić uwagę na aspekty ekonomiczne i indywidualne potrzeby pacjentów oraz przepisy dotyczące obiektów zabytkowych (ochrony zabytków).
Istotę wpływu czystości powietrza zauważano już w starożytności, a mianowicie Hipokrates (lekarz z Kos, 560-377 r. p.n.e.) stwierdził, że: „Gorączka epidemiczna jest spowodowana przez powietrze. Ponieważ wszyscy ludzie oddychają tym samym powietrzem, wówczas gdy jest ono zainfekowane zanieczyszczeniami wrogimi dla rasy ludzkiej, człowiek staje się chory”.
Problem ten nie stracił na wartości również w czasach nam współczesnych, wręcz przeciwnie urósł jeszcze w znaczeniu. Powodem takiego stanu jest zwiększenie ilości zanieczyszczeń w powietrzu poprzez rozwój przemysłu i techniki na przełomie wieków. Obecnie nastały czasy dążenia do poprawy stanu czystości otaczającego nas środowiska.
Stały i dynamiczny rozwój techniki stawia przed projektantami i budowniczymi konieczność tworzenia obiektów zapewniających ich użytkownikom jak najlepsze warunki pracy i przebywania w nich. W szczególności pomieszczenia w obiektach służby zdrowia ze względu na swoją specyfikę i występujące warunki muszą charakteryzować się wysoką czystością powietrza.
Obecność personelu, pacjentów i wielu urządzeń specjalistycznych powoduje wydzielanie się znacznych ilości ciepła, wilgoci jak również nieprzyjemnych zapachów, które należy skutecznie usuwać z obiektu w celu uzyskania i utrzymania komfortowych warunków klimatycznych. Wszystkie te wymogi powinien zapewnić zamontowany w danym budynku system wentylacji lub klimatyzacji.
Dopuszczalna ilość mikroorganizmów w powietrzu
W wielu pomieszczeniach zabiegowych i laboratoriach ze względów higienicznych i funkcjonalnych konieczne jest wykonanie instalacji klimatyzacyjnej bądź wentylacyjnej. W szczególności, gdy konieczne jest zmniejszenie lub zlikwidowanie nadmiernego stężenia substancji szkodliwych, a mianowicie mikroorganizmów, gazów, jak również pyłów.
Mikroorganizmy mogą przyczyniać się do powstawania zakażeń szpitalnych drogą powietrzno-kropelkową i powietrzno-pyłową. W powietrzu nie namnażają się, ale są przypadkowo roznoszone poprzez jego ruch.
Z powodu obecności mikroorganizmów w środowisku powietrznym, a co za tym idzie, możliwości wywołania schorzeń, korozji biologicznej i powstawania tak zwanych zakażeń wewnątrzszpitalnych, istotne jest zdefiniowanie dopuszczalnych stężeń drobnoustrojów w środowisku obiektów służby zdrowia, a w tym obiektów sanatoryjnych.
W Polsce niestety brak jest zaleceń o dopuszczalnym poziomie zanieczyszczeń mikrobiologicznych w obiektach służby zdrowia (odpowiadających aktualnej wiedzy na ten temat). Obecnie jedynym źródłem informacji o dopuszczalnych stężeniach drobnoustrojów są ‘’Wytyczne projektowania szpitali ogólnych’’. Zostały one wprowadzone do stosowania w 1984 roku przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. W Zeszycie 5 tego dokumentu o tytule „Wentylacja i klimatyzacja’’ pomieszczenia w szpitalach podzielono na trzy klasy czystości mikrobiologicznej [1]:
● I klasa – pomieszczenia o najwyższej możliwie aseptyce, o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 70 bakterii/m3 powietrza (o minimalnym poziomie bakterii);
● II klasa – pomieszczenia o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 300 bakterii/m3 powietrza (o niskim poziomie bakterii);
● III klasa – pomieszczenia o dopuszczalnym stężeniu bakterii wynoszącym 700 bakterii/m3 powietrza (o normalnym poziomie bakterii). (...)
Wnioski
Jednym z podstawowych zadań projektanta przed doborem urządzeń w projektowanej instalacji jest identyfikacja i oszacowanie poziomu ryzyka wynikającego z możliwości jej zanieczyszczenia. Niezbędne jest poznanie źródeł zagrożeń i rodzajów zanieczyszczeń w instalacji.
Istotne jest także poznanie warunków środowiskowych sprzyjających rozwojowi danych mikroorganizmów. Przykładowo bakterie wielkości od 0,3 do 10 μm są w stanie przetrwać w temperaturze od 0 do 70oC, wilgotności względnej powyżej 50%, a jako pokarm wystarczają im szczątki organiczne. Podobnie grzyby, które wytrzymują temperaturę od 0 do 75oC.
Do podstawowych źródeł zanieczyszczeń w pomieszczeniach i instalacjach wenty-lacji lub klimatyzacji zaliczyć należy ludzi, zwierzęta, wszelkie materiały wykorzystane w budowie i wykończeniu wnętrz jak również powietrze zewnętrzne.
Jak widać, projektując instalacje wentylacji lub klimatyzacji w obiektach sanatoryjnych, projektant staje przed koniecznością zapoznania się z wieloma różnymi przepisami, jest to długa i mozolna praca. Sytuacja ta spowodowana jest brakiem jednoznacznych wytycznych do projektowania instalacji dla obiektów sanatoryjnych, które wymagają aktualizacji i ujednolicenia. |
