W artykule przedstawiono aktualne wymagania dotyczące etykiet i klasyfikacji energetycznej urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych. Przedstawiono wygląd etykiet, klasyfikację energetyczną oraz sposób obliczania zgodnie z wytycznymi UE.

Zgodnie z aktualnym stanem prawnym [1, 2, 12, 13], etykiety energetyczne są wymagane dla następujących urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych zasilanych z sieci zasilania elektrycznego:
• urządzenia chłodnicze dla gospodarstw domowych o pojemności użytkowej od 10 do 1500 litrów,
• klimatyzatory typu powietrze/powietrze o znamionowej wydajności chłodniczej lub grzewczej do 12 kW.

W trakcie dyskusji i opracowań są kolejne grupy urządzeń [10].

Dodatkowo, wymagania dotyczące ekoprojektu [3, 11, 13] wprowadzają graniczne wartości współczynników efektywności energetycznej, skutkujące wyeliminowaniem z obrotu urządzeń o niskiej klasie energetycznej.

Etykiety dla chłodziarek, zamrażarek i chłodziarko-zamrażarek
Rozporządzenie delegowane Komisji (EU) nr 1060/2010 [13] uzupełniające dyrektywę 2010/30/UE [2] Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących etykiet efektywności energetycznej dla urządzeń chłodniczych dla gospodarstw domowych obowiązuje od 30 listopada 2011 r. i wprowadza klasę A+++ oraz ujednolica sposób wyznaczania współczynnika efektywności energetycznej dla poszczególnych klas.

Wzór etykiety przedstawiono na rysunku 1. Na etykiecie znajdują się następujące informacje:

I nazwa dostawcy lub znak towarowy;

II identyfikator modelu dostawcy;

III klasa efektywności energetycznej; wierzchołek strzałki zawierającej klasę efektywności energetycznej urządzenia chłodniczego dla gospodarstw domowych umieszczony jest na tej samej wysokości co wierzchołek strzałki odpowiedniej klasy efektywności energetycznej;

IV roczne zużycie energii AEC w kWh w zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej;

V suma pojemności użytkowej wszystkich komór, którym nie przysługuje oznaczenie gwiazdkowe (tj. o temperaturze roboczej >-6°C), w zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej;

VI suma pojemności użytkowej wszystkich komór do przechowywania zamrożonej żywności, którym przysługuje oznaczenie gwiazdkowe (tj. o temperaturze roboczej ≤-6°C), w zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej, oraz oznaczenie gwiazdkowe komory, której przypada największa część tej sumy; jeżeli urządzenie chłodnicze dla gospodarstw domowych nie posiada komory do przechowywania zamrożonej żywności, dostawca podaje „- L” zamiast wartości i pozostawia puste miejsce w polu oznaczenia gwiazdkowego;

VII poziom emitowanego hałasu, podany w dB(A) re1 pW w zaokrągleniu do najbliższej liczby całkowitej.

Jednakże w przypadku urządzeń do przechowywania wina pkt V i VI zastępuje się znamionową pojemnością wyrażoną ilością standardowych butelek 0,75 l, które mieszczą się w urządzeniu zgodnie z instrukcją producenta.

Klasę efektywności energetycznej urządzenia chłodniczego dla gospodarstw domowych ustala się na podstawie jego współczynnika efektywności energetycznej EEI określonego w tabeli 1. od dnia 20 grudnia 2011 r. do dnia 30 czerwca 2014 r. oraz w tabeli 2. od dnia 1 lipca 2014 r. Zużycie energii urządzeń określa się na podstawie normy EN 153 [4]. (...)

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 643/2009 [11] wprowadza wymóg granicznych wartości współczynnika efektywności energetycznej podanych w tabelach 3. i 4. Od 1 lipca 2010 roku na rynek nie mogą być wprowadzane sprężarkowe urządzenia chłodnicze dla gospodarstw domowych o efektywności poniżej obecnej klasy A, a od 1 lipca 2012 r. poniżej klasy A+.

Oczekuje się [13], że łączny efekt ustanowionych przepisów może przynieść rocznie oszczędności energii elektrycznej rzędu 6 TWh do 2020 r. w porównaniu do sytuacji, gdyby nie podjęto żadnych działań.

Etykieta klimatyzatorów o odwróconym obiegu zaklasyfikowanych do klas efektywności energetycznej
od A do G (a) i od A+++ do D (b), z wyjątkiem klimatyzatorów jedno- i dwukanałowych.
Opis w tekście [12]

Etykiety dla klimatyzatorów
Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) nr 626/2011 [12] będzie obowiązywało od 1 stycznia 2013 r. Określa ono wymogi dotyczące etykietowania i zapewniania uzupełniających informacji o produkcie dla zasilanych z sieci zasilania elektrycznego klimatyzatorów typu powietrze/powietrze o wyjściowej mocy chłodniczej nieprzekraczającej 12 kW (lub wyjściowej mocy grzewczej, w przypadku gdy urządzenie jest wyposażone jedynie w funkcję ogrzewania).

Rozporządzenie [12] wprowadza trzy dodatkowe klasy (A+++, A++, A+) z uwagi na fakt, że w ostatnich latach postęp techniczny w dziedzinie poprawy efektywności energetycznej klimatyzatorów był bardzo szybki, a współczesne, najefektywniejsze urządzenia, poza klimatyzatorami jedno- i dwukanałowymi, znacznie przekraczają poziomy efektywności dla klasy A ustanowione dotychczas dyrektywą 2002/31/WE [1]. Ponadto, uzależnia ono klasyfikację klimatyzatorów od wskaźnika sezonowej efektywności energetycznej w trybie chłodzenia SEER oraz grzania SCOP, a w przypadku klimatyzatorów jedno- i dwukanałowych od znamionowego wskaźnika efektywności energetycznej w trybie chłodzenia EER rated i grzania COP rated. Wzięto więc pod uwagę, że klimatyzatory są eksploatowane głównie w warunkach częściowego obciążenia i przy wyznaczaniu ich efektywności należy stosować metodę pomiaru efektywności sezonowej. Wprowadzenie równolegle dwóch skal efektywności energetycznej tłumaczy się tym, że metoda pomiaru sezonowego uwzględnia w większym stopniu korzyści wynikające z zastosowania inwertera i warunki, w jakich wykorzystywane są te urządzenia, natomiast w przypadku klimatyzatorów jedno- i dwukanałowych należy nadal stosować wskaźniki efektywności energetycznej dla stanu stałego obciążenia, ponieważ obecnie na rynku nie są dostępne urządzenia wyposażone w inwertery.

Aby zapewnić konsumentom bardziej precyzyjne i porównywalne informacje o efektywności klimatyzatorów, będą one docelowo oceniane na podstawie skali od A+++ do D. W przypadku klimatyzatorów jedno- i dwukanałowych nastąpi to od 1 stycznia 2013 r., natomiast klimatyzatory typu „split”, klimatyzatory okienne i ścienne otrzymują nową skalę z klasami od A do G i dodatkowym „+” uwzględnionym na skali co dwa lata, aż do osiągnięcia klasy A+++, zgodnie z harmonogramem przedstawionym w tabeli 5. (...)

Etykieta klimatyzatorów wyposażonych wyłącznie w funkcję chłodzenia (a) lub ogrzewania (b)
zaklasyfikowanych do klas efektywności energetycznej od A+++ do D,
z wyjątkiem klimatyzatorów jedno- i dwukanałowych [12]

Podsumowanie
Wymagania Dyrektyw UE dotyczące etykiet efektywności energetycznej urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych, obejmują obecnie urządzenia chłodnicze dla zastosowań domowych i klimatyzatory typu powietrze/powietrze o wydajności do 12 kW. Wprowadzono nowe, wyższe klasy energetyczne oraz ustalono minimalną efektywność energetyczną urządzeń wprowadzanych do obrotu. Szacunkowo, do 2020 r. łączny efekt ustanowionych przepisów ma przynieść oszczędności energii elektrycznej rzędu 6 TWh oraz 11 TWh rocznie odpowiednio dla urządzeń chłodniczych dla zastosowań domowych i klimatyzatorów w porównaniu do sytuacji, gdyby nie podjęto żadnych działań. Wymagania dla kolejnych grup urządzeń są w trakcie dyskusji i opracowań.

Klasy energetyczne są zależne od wartości współczynnika efektywności energetycznej EEI, wskaźników EER, COP lub SEER, SCOP w zależności od rodzaju urządzeń. Pozytywnym wydaje się fakt skorzystania z wskaźników sezonowej efektywności energetycznej (SEER i SCOP), co pozwoli na lepsze odzwierciedlenie efektywności urządzeń pracujących w warunkach częściowego obciążenia w przyznawanych klasach. Należy jednak zaznaczyć, że zużycie energii podawane przez producentów jest wyznaczane w warunkach laboratoryjnych, które nie odzwierciedlają rzeczywistych warunków eksploatacji urządzeń.

LITERATURA
[1] Dyrektywa Komisji 2002/31/WE z dnia 22 marca 2002 r. wykonująca dyrektywę Rady 92/75/EWG w sprawie etykiet efektywności energetycznej urządzeń klimatyzacyjnych typu domowego.
[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/30/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z energią.
[3] Draft Commission Regulation (EU) implementing Directive 2009/125/EC of the European Parliament and of the Council with regard to ecodesign requirements for air conditioners and comfort fans
[4] EN 153: Metody pomiaru zużycia energii elektrycznej oraz związane z tym charakterystyki domowych chłodziarek, sprzętu do przechowywania zamrożonej żywności, zamrażarek i ich zestawów zasilanych z sieci elektrycznej.
[5] EN 14511-1: Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym wykorzystywane do ogrzewania i oziębiania – Część 1: Terminy i definicje.
[6] EN 14511-2: Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym wykorzystywane do ogrzewania i oziębiania – Część 2: Warunki badań.
[7] EN 14511-3: Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym wykorzystywane do ogrzewania i oziębiania – Część 3: Metody badań.
[8] EN 14511-4: Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o napędzie elektrycznym wykorzystywane do ogrzewania i oziębiania – Część 4: Wymagania.
[9] EN 14825: Air conditioners, liquid chilling packages and heat pumps, with electrically driven compressors, for space heating and cooling – Testing and rating at part load conditions and calculation of seasonal performance (obecnie opracowywana).
[10] ŁOKIETEK T., TUCHOWSKI W.: Klasy efektywności energetycznej urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła. Chłodnictwo nr 12, 2011. pp.4–12.
[11] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 643/2009 z dnia 22 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych przeznaczonych dla gospodarstw domowych.
[12] Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 626/2011 z dnia 4 maja 2011 r. uzupełniające dyrektywę 2010/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do etykiet efektywności energetycznej dla klimatyzatorów.
[13] Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1060/2010 z dnia 28 września 2010 r. uzupełniające dyrektywę 2010/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla urządzeń chłodniczych dla gospodarstw domowych.

AUTOR:
Tomasz ŁOKIETEK
– Kierownik Laboratorium Chłodnictwa i Klimatyzacji,
Katedra Klimatyzacji i Transportu Chłodniczego,
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie