Klimatyzacja pomieszczeń bloku operacyjnego, a w szczególności sali operacyjnej, to wytworzenie i utrzymanie komfortowych warunków, zarówno dla personelu operującego, jak i dla pacjenta, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego stopnia aseptyki.

Spełnieniu wymagań stawianym blokom operacyjnym sprostać mogą jedynie wysokiej klasy urządzenia do obróbki hydrotermicznej powietrza (centrale klimatyzacyjne w wykonaniu higienicznym wraz z automatyką) oraz do nawiewu powietrza (nawiewniki, stropy laminarne).

Każdy z elementów systemu ma za zadanie uzdatnić powietrze, uwzględniając zadane parametry powietrza w pomieszczeniach bloku operacyjnego. Za ilość i parametry powietrza oraz jego wstępne oczyszczenie można powiedzieć, że odpowiedzialne są centrale klimatyzacyjne, a za czystość i kierunki rozpływu powietrza – odpowiednio rozmieszczone stropy laminarne, nawiewniki, kratki.

W niniejszym artykule zostaną przedstawione urządzenia, jakie przy aktualnym poziomie techniki w tej dziedzinie, znajdują zastosowanie w klimatyzacji pomieszczeń aseptycznych.

Centrale higieniczne
W każdym systemie, podstawowym urządzeniem kształtującym parametry powietrza w procesie jego uzdatniania jest centrala klimatyzacyjna. W rozwiązaniu konstrukcyjnym centrale w wykonaniu higienicznym powinny uwzględniać:
- wysokiej jakości materiały eliminujące niebezpieczeństwo korozji,
- ograniczenie strat cieplnych przez zastosowanie najwyższej jakości materiałów izolacyjnych,
- wysoki stopień wytłumienia przez odpowiednią izolację akustyczną i przeciwdrganiową,
- eliminację szkodliwych związków chemicznych,
- niehigroskopijność materiałów fi ltracyjnych,
- niepalność materiałów izolacyjnych,
- odporność wszystkich materiałów zastosowanych w centralach na środki dezynfekcyjne.

Ponadto warto zwrócić uwagę na cały szereg rozwiązań zapewniających:
- możliwość mycia (wewnętrznego) i dezynfekcji,
- łatwy dostęp do wszystkich zespołów,
- możliwość łatwej kontroli pracy i stanu czystości poszczególnych zespołów wsadowych, dzięki zastosowaniu wzierników i niskonapięciowego oświetlenia bez konieczności wyłączania centrali,
- niski poziom hałasu i niezawodną pracę,
- długą żywotność w warunkach ciągłej pracy,
- łatwość montażu i obsługi,
- estetyczny wygląd zewnętrzny.

Rys. 1. Centrala higieniczna (MCKH firmy Klimor)

Centrale uzdatniające powietrze sal operacyjnych powinny posiadać atest higieniczny, wydany przez Państwowy Zakład Higieny.

Kompletna centrala w wykonaniu higienicznym składa się z oddzielnych zestawów funkcjonalnych szczelnie ze sobą połączonych. Obudowę każdego z nich stanowi szkielet aluminiowy o zamkniętym profi lu oraz płyty osłonowe – dolne z blachy nierdzewnej, a pozostałe z ocynkowanej powlekanej lakierem – wypełnione niepalnym materiałem izolacyjnym z wełny mineralnej. Dla zapewnienia dostępu do wnętrza centrali, celem jej mycia czy dezynfekcji, należy przewidzieć odpowiednie płyty osłonowe lub drzwi inspekcyjne, które w łatwy sposób zdejmuje się lub otwiera.

W zależności od wymagań funkcjonalnych, poszczególne zestawy wyposaża się w odpowiednie zespoły służące do obróbki powietrza i tłumienia hałasu. Zestawy składające się z w/w elementów i urządzeń powinny zapewnić kilkustopniowe (najczęściej trójstopniowe) oczyszczanie powietrza, jego podgrzanie i nawilżenie do wymaganego stanu w okresie zimy, jak również schłodzenie i wytrącenie nadmiaru wilgoci w okresie lata. Tak przygotowane powietrze zostaje doprowadzone siecią kanałów do nawiewnika sufi towego zamontowanego w sali operacyjnej. Przykładowe zestawy funkcjonalne to:
- do filtracji i mieszania, nagrzewania, chłodzenia oraz nawilżania,
- wentylatorowe nawiewne,
- do tłumienia, rozdziału, filtrowania wtórnego i sterylizacji,
- wyciągowe,
- odzysku ciepła z wymiennikiem krzyżowym, rurką ciepła i układem glikolowym,
- chłodnicze,
- pompa ciepła.

Rys. 2. Przykładowy strop laminarny (NSL firmy Klimor)

Z zestawów takich mogą być tworzone typoszeregi central klimatyzacyjnych o różnorodnych układach funkcjonalnych, takich jak:
- centrale nawiewne ogrzewcze,
- centrale nawiewne chłodzące,
- centrale klimatyzacyjne o dowolnym układzie obróbki powietrza,
- centrale klimatyzacyjne nawiewno-wyciągowe z odzyskiem ciepła,
- centrale nawiewno-wyciągowe z kompletnym urządzeniem chłodniczym lub pompą ciepła,
- centrale wyciągowe itp.

Automatyka central (...)

Nawiewnik sufi towy laminarny (...)

Nawiewniki indywidualne z filtrem absolutnym (...)

Kratki higieniczne (...)

Podsumowanie
Układy klimatyzacyjne i wentylacyjne łącznie z systemem automatycznego sterowania muszą spełniać bardzo rygorystyczne wymagania pod względem elastyczności działania, wynikającego z utrzymania zadanych parametrów powietrza przy zachowaniu energooszczędnej pracy oraz niezawodności i trwałości połączonej z łatwą obsługą. Dobierając system, należy kierować się nie tylko ceną, ale przede wszystkim doświadczeniem producenta i posiadanymi certyfi katami, niezbędnymi przy stosowaniu central w obiektach szpitalnych.

AUTOR: Dariusz Stefanowski
– inżynier produktu Klimor sp. z o.o.