Recyrkulacja powietrza w obiektach szpitalnych |
Data dodania: 08.07.2014 |
W artykule przedstawiono aktualny w Polsce stan prawny, w zakresie recyrkulacji powietrza, rozwiązania przyjmowane w praktyce oraz zapatrywania autorów zagranicznych wytycznych i norm dotyczące stosowania recyrkulacji powietrza w szpitalach.
Wraz z powietrzem usuwanym bezpośrednio na zewnątrz budynku z pomieszczeń wentylowanych i klimatyzowanych w okresie zimowym – ogrzewanym, w letnim – ochładzanym, tracone są bezzwrotnie przekazane mu w wyniku uzdatniania powietrza, mówiąc potocznie, ciepło i chłód. Ponowne wykorzystanie tej energii jest jednym z zaleceń dotyczących projektowania i wykonania energooszczędnych instalacji, zaleceniem istotnie wpływającym na ograniczenie kosztów eksploatacji instalacji. Przez wiele lat podstawową metodą odzyskiwania energii była recyrkulacja powietrza (obecnie stosuje się częściej wymienniki do odzysku ciepła). Powietrzem recyrkulacyjnym (obiegowym) zgodnie z definicją zamieszczoną w normie [7] nazywane jest powietrze wywiewane, które jest kierowane ponownie do centrali wentylacyjnej lub klimatyzacyjnej. W wyniku powstania w komorze mieszania w centrali mieszaniny powietrza (w odpowiednim stopniu zmieszany strumień powietrza zewnętrznego i recyrkulacyjnego) faktycznie uzyskuje się podwyższenie lub obniżenie temperatury nawiewanego powietrza. Jednak problemem może stać się pogorszenie jakości nawiewanego powietrza, szczególnie w instalacjach wentylacji/klimatyzacji ogólnej dla budynków użyteczności publicznej lub mieszkalnych, w których raczej nie uwzględnia się konieczności odpowiedniego oczyszczenia powietrza wentylacyjnego z drobnych zanieczyszczeń pochodzących z pomieszczenia. Zanieczyszczenia te, w różnym stężeniu, będą przez długi czas krążyły na drodze: nawiew powietrza – pomieszczenie – wywiew powietrza – komora mieszania – nawiew… Jednak w układach z bardzo dokładną filtracją powietrza nawiewanego z wykorzystaniem filtrów wysokoskutecznych, należy spodziewać się, że drobne zanieczyszczenia stałe oraz drobnoustroje o wymiarach większych od wymiarów pyłu testowego, dla którego określono wysoką skuteczność, zostaną skutecznie usunięte ze strumienia powietrza. Taka sytuacja pojawia się w systemach klimatyzacji dla sal operacyjnych z nawiewnikami z filtrami wysoskutecznymi klasy H13 lub H14. Jednocześnie, gdy powietrze recyrkulacyjne pod względem ilości zanieczyszczeń ocenia się jako czystsze od powietrza pobieranego z zewnątrz (powietrze zewnętrzne w pobliżu obiektów służby zdrowia zawiera wiele zanieczyszczeń biologicznych, chemicznych i stałych), korzystne będzie zastosowanie układu recyrkulacji powietrza, chociażby w obrębie pomieszczeń czystych, jakimi są sale operacyjne. Przy takim rozwiązaniu powietrze będzie pokonywało krótszą drogę niż w typowym układzie z recyrkulacją: z sali operacyjnej do tej samej sali, poprzez strop laminarny, bez transportowania go do centrali/szafy klimatyzacyjnej. Filtry klasy H13 i H14 charakteryzują się bardzo wysoką skutecznością dla zanieczyszczeń o wymiarach ≥0,3 μm. Jest ona równa i większa odpowiednio od 99,95% i 99,995%. W [13] znajduje się wykaz drobnoustrojów alarmowych dla szpitali. Biorąc pod uwagę wymiary drobnoustrojów alarmowych dla szpitali, uznać należy założenie wysokiej skuteczności ich zatrzymania na filtrze za poprawne. Wśród drobnoustrojów alarmowych, znajdują się następujące bakterie:
Problemem, który może wystąpić w wyniku zatrzymania drobnoustrojów na materiale (papierze) filtracyjnym jest namnażanie się ich na powierzchni filtra od strony napływu powietrza wentylacyjnego. Konieczny byłby zatem częściej przeprowadzany monitoring tych filtrów, właśnie ze względu na to zjawisko. Jednak, w przypadku gdy powietrze wentylacyjne jest w 100% powietrzem zewnętrznym, rozwój drobnoustrojów na filtrze powietrza również będzie występował. W tej sytuacji również w instalacji bez recyrkulacji powietrza konieczna jest kontrola filtra.
Recyrkulacja według polskich wytycznych i rozporządzeń W Rozporządzeniu [9] zamieszczona jest regulacja dotycząca recyrkulacji powietrza w salach operacyjnych, stanowiąca, że w budynku opieki zdrowotnej może być ona stosowana tylko za zgodą i na warunkach określonych przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego oraz wówczas, gdy przeznaczenie wentylowanych pomieszczeń nie wiąże się z występowaniem bakterii chorobotwórczych, z emisją substancji szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych zapachów, przy zachowaniu wymagań §149 ust. 1 oraz wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej (§151). W najnowszej wersji rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [11] wymóg stosowania odzysku ciepła został wprowadzony dla instalacji o wydajności 500 m3/h i więcej (dotychczas były to instalacje o wydajności 2000 m3/h i więcej). Urządzenia do odzyskiwania ciepła z powietrza wywiewanego muszą charakteryzować się sprawnością temperaturową co najmniej 50%. Gdy jest dopuszczalna recyrkulacja– można ją także stosować. W przypadku recyrkulacji strumień powietrza zewnętrznego nie może być mniejszy niż wynika to z wymagań higienicznych. Ponieważ w niektórych urządzeniach do odzyskiwania ciepła w wyniku ich konstrukcji, niewielka ilość powietrza usuwanego z obiektu do strumienia powietrza nawiewanego z zewnątrz, zastosowanie ich w szpitalach uznawane jest za stosowanie recyrkulacji powietrza. Dotyczy to wymiennika płytowego, wymiennika z rurek cieplnych oraz wymiennika obrotowego, nawet wtedy gdy przeciek został ograniczony do podanych w [9] wartości określonych w odniesieniu do różnicy ciśnienia 400 Pa:
Pozostałe wymagania dotyczące zasad stosowania recyrkulacji powietrza także w szpitalach (poza wspomnianym wcześniej zapisem w DzU 75/2002 [9]), są następujące [10]:
Dokumentem, który niestety nadal jest wykorzystywany podczas projektowania klimatyzacji w szpitalach, są „Wytyczne projektowania szpitali ogólnych” z 1984 roku. W odniesieniu do recyrkulacji powietrza, w [4] można przeczytać, że „Podstawowym układem w obiektach służby zdrowia jest równoczesny nawiew i wywiew powietrza z pomieszczenia bez stosowania recyrkulacji”. W porównaniu do obecnego stanu wiedzy na temat powiązania rodzaju przepływu powietrza w salach operacyjnych i systemu filtracji powietrza z czystością powietrza w strefie chronionej (obejmującej stół operacyjny, stolik narzędziowy oraz personel medyczny w sterylnej odzieży), zamieszczone w tej publikacji wytyczne są zdecydowane przestarzałe. Rażące dziś zalecania to m.in. [4]:
Ponieważ wraz z zagranicznymi firmami zajmującymi się wentylacją i klimatyzacją obiektów służby zdrowia pojawiającymi się w Polsce, docierały do nas, zdobywające coraz większą popularność nawiewne stropy laminarne umożliwiające recyrkulację powietrza, na kierowane w sprawie ich stosowania pisma, Ministerstwo Zdrowia, wysyłało swoje stanowisko przedstawione w dokumencie „Tymczasowe wytyczne MZiOS dotyczące stosowania recyrkulacji powietrza wewnętrznego w ZOZ” z 1992 roku. W „Tymczasowych wytycznych…” [18] zamieszczono m.in. wykaz pomieszczeń i obszarów w obiektach służby zdrowia, w których nie wolno stosować recyrkulacji powietrza. Należą do nich:
„Tymczasowe wytyczne…” podobnie jak „Wytyczne projektowania...” zostały opracowane na podstawie aktualnych w momencie ich powstawania wymagań zachodnich, a przede wszystkim w oparciu o niemiecką normę DIN 1946-2. Jednak należy zauważyć, że norma niemiecka regularnie podlega nowelizacji, natomiast polskie wytyczne nie doczekały się do dziś uwspółcześnienia. Ponieważ jest to jednak dokument, do którego odwołują się i projektanci, i rzeczoznawcy ds. sanitarnohigienicznych przedstawiono poniżej najważniejsze wymagania dotyczące recyrkulacji powietrza. W [18] podane zostały następujące, kolejne, zasady stosowania recyrkulacji powietrza w obiektach służby zdrowia:
Zgodnie z zapisami w [18], minimalna ilość powietrza zewnętrznego powinna wynosić:
Porównując wymagania według [18] z ostatnio wydanymi wymaganiami niemieckimi [1], warto zwrócić uwagę na zmienione wartości minimalnego strumienia powietrza zewnętrznego w przypadku instalacji z recyrkulacją powietrza. Zalecana przez [1] minimalna ilość powietrza zewnętrznego, określana jest przede wszystkim ze względu na konieczność odprowadzenia zanieczyszczeń gazowych (gazów anestezyjnych oraz oparów środków dezynfekcyjnych) dla sal operacyjnych z nawiewnymi stropami laminarnymi lub z wentylacją mieszającą i wynosi przynajmniej 1200 m3/h (w najnowszej wersji [1] podano jednakowe minimalne strumienie powietrza zewnętrznego dla sal z wentylacją laminarną i mieszająca, w poprzedniej wersji normy z roku 1999 było: 2400 m3/h dla sal z wentylacją laminarną, 1200 m3/h dla sal z wentylacją mieszającą). Minimalny strumień powietrza zewnętrznego jest tak obliczony, aby zapewnić stężenie gazów poniżej toksykologicznie dopuszczalnej granicy w obszarze pracy osoby z personelu medycznego najbardziej narażonej na wpływ gazów anestezyjnych (anestezjolog), także przy zastosowaniu wentylacji mieszającej.
Źródła zanieczyszczeń powietrza w salach operacyjnych (...)
Uzasadnienie stosowania recyrkulacji powietrza w salach operacyjnych (...)
Układy urządzeń klimatyzacyjne z recyrkulacją powietrza dla sal operacyjnych Poniżej przedstawiono trzy rozwiązania klimatyzacji sal operacyjnych z wykorzystaniem recyrkulacji powietrza, opierając się na informacjach zamieszczonych w [3, 15, 16].
Rozwiązanie I: Strop laminarny z zintegrowanymi modułami recyrkulacyjnymi, szafa klimatyzacyjna nawiewno-wywiewna (...)
Rozwiązanie II: Strop laminarny, recyrkulacyjne moduły ścienne, szafa klimatyzacyjna nawiewno-wywiewna (...)
Rozwiązanie III: Strop laminarny, jednomodułowe szafy recyrkulacyjne, szafa klimatyzacyjna nawiewno-wywiewna (...)
Recyrkulacja powietrza w dokumentach zagranicznych (...)
Korzyści wynikające ze stosowania recyrkulacji powietrza Korzyści ze stosowania recyrkulacji powietrza można rozpatrywać w odniesieniu do kosztów procesu budowlanego oraz kosztów eksploatacji systemu: 1. Oszczędności podczas procesu budowlanego [14]:
2. Oszczędności procesu eksploatacji – niższe koszty:
LITERATURA: [1] DIN 1946-4:2008-12: Ventilation and air conditioning – Part 4: VAC systems in buildings and rooms used in the health care sector. December, 2008.
dr inż. Anna CHARKOWSKA
Więcej na ten temat przeczytają Państwo w Chłodnictwie i Klimatyzacji 06/2014
|
POLECAMY WYDANIA SPECJALNE
-
Pompy ciepła 2023-2024
-
Pompy ciepła 2021-2022
-
Pompy ciepła 2022-2023
-
Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2021
-
Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2022
-
Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2023
-
Pompy ciepła 2020-2021
-
Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2020
-
Pompy ciepła 2019-2020
-
Katalog klimatyzatorów typu SPLIT. Edycja 2019